Księża - bojownicy kapłani za sprawę kościoła i ojczyzny w latach 1861-1915, skazani (ukarani) przez administrację carską za pełnienie posług duszpasterskich unitom z Siedliszcza i okolicznych parafii

Ks. Nepomucen Bieniasiewicz (1839-1903), proboszcz parafii w Olchowcu. W 1876 roku otrzymał karę w wys. 5 rubli za to, że „niedostatecznie pouczył swego podwładnego organistę Antoniego Kaliszczyńskiego, gdy ten roznosząc opłatki, zostawił takowe w domach tzw. mieszanych małżeństw”. W 1889 roku zapłacił grzywnę w wysokości 25 rubli za ochrzczenie dziecka z małżeństwa mieszanego.[1].

Ks. Hieronim Dąbrowski (1833-1907), wikariusz w Gołębiu, w Dysie, od 1877 roku proboszcz w Pawłowie. W maju 1882 roku ochrzcił syna Jana Iwaniuka, katolika i Agnieszki Wojak, prawosławnej, za co otrzymał 25 rubli kary. 22 listopada 1882 roku ponownie „mieszał się do prawosławia” i ochrzcił córkę Wojciecha i Katarzyny Wiórko. 5 czerwca 1884 roku „za częste mieszanie się do spraw prawosławia” został przeniesiony do filii w Blinowie w powiecie janowskim[2].

Ks. Bronisław Gebert, ur. 1875, wikariusz w Pawłowie. W 1898 roku był oskarżony o występne działania na szkodę prawosławia”. 9 lipca 1899 roku skazany na karę grzywny w wys. 25 rubli za to, że poświęcił pokarmy wielkanocne unitom. W 1905 roku, jako wikariusz parafii w Siedlcach, był oskarżony wykonanie posługi – w dniu 5 maja 1905 roku we wsi Hołubieno poświęcił pola, bydło i polne krzyże[3]. W 1921 roku wyemigrował do Stanów Zjednoczonych. Przebywał w Parafii św. Stanisława w Bethlehem, w Archidiecezji Filadelfijskiej.

Ks. Wincenty Hartman (1862-1947) był proboszczem w Pawłowie w latach 1889-1893. Od roku 1908 roku kanonik, scholastyk od 1918 roku, od roku 1919 proboszcz kolegiaty, infułat, dziekan Kapituły Zamojskiej, odznaczony Krzyżem Komandorskim Polonia Restituta, pogrzeb poprowadził Ks. Bp Stefan Wyszyński. W 1899 roku otrzymał upomnienie, a zarazem ostrzeżenia, że w przyszłości ulegnie surowej karze, jeśli się okaże szkodliwym dla prawosławia i ruskiej ludności[4].

Ks. Seweryn Józef Kołaczyński (1837-1882). W latach 1874-1888 był proboszczem w Pawłowie. W październiku 1876 roku został ukarany grzywną w wys. 50 rubli, za to że wyspowiadał prawosławnych – Ignacego Zająca i Kazimierza Jaroca. W 1877 roku gubernator Guberni Lubelskiej złożył skargę do biskupa na ks. Kołaczyńskiego, że ten „używa niestosownych środków dla paraliżowania działalności duchownego prawosławnego w tejże parafii podejmowanej dla wzmocnienia prawosławia mianowicie:

a)      w 1877 roku gdy mieszkaniec osady Pawłów Wojciech Jakóbowski, katolik, zamierzał wstąpić w związki małżeńskie z panną prawosławną, ksiądz J. S. K. drogą przekonywania i groźbami odwiódł go od tego,

b)      zawdzięczając wpływowi księdza S. K. niektórzy mieszkańcy Pawłowa nie chcą chrzcić swych dzieci (w prawosławnej cerkwi). Pierwszy wstrzymał się ze swem dzieckiem miejscowy sołtys Jan Pieniążek, choć dziecko ma już około 8 miesięcy,

c)      kiedy miejscowy prawosławny zorganizował cerkiewny chór, ksiądz S. K. doprowadził do tego, że chór niemal cały się rozleciał. Zostało w nim wprawdzie jeszcze dwie śpiewaczki z Pawłowa, ale ksiądz S. J. K. odezwał się do nich publicznie „nie dziwię się, że Borysówna nie przestała śpiewać w cerkwi, bo ojciec jej czerpie stamtąd zasiłki, będąc jej stróżem, ale nie mogę zrozumieć, że ta psa krew Olewińska (pierwsza sopranistka) sprzedała swą duszę za orzechy”.

Po usunięcie księdza Kołaczyńskiego z urzędu proboszcza w Pawłowie, duchowny w dalszym ciągu co sobota odprawiał mszę św. w Rejowcu w domu Woronieckich.

Ks. Henryk Kowalski (1836-1901), proboszcz w Pawłowie. 3 lipca 1884 roku za mieszanie się do spraw „prawosławia” otrzymał wyrok – napomnienie „z tem, że obecną winę, karę przebacza mu manifest carski z 15 maja 1883 roku, ale na przyszłość jeśli będzie się powtarzało coś podobnego, władza rządowa obejdzie się z nim surowo”. W 1989 roku otrzymał karę grzywny w wys. 100 rubli za ochrzczenie kilkorga dzieci rodziców „prawosławnych” lub wyznania mieszanego[5].

Ks. prałat Wacław Krasuski (1872-1958). W 1893 roku otrzymał święcenia kapłańskie. Był wikariuszem w parafiach: Fajsławice, Wilkołaz, Pawłów a także administratorem w parafiach w Żulinie i w Siedliszczu (1911-1916). W 1916 r. został mianowany proboszczem parafii w Pawłowie a następnie proboszczem parafii św. Marii Magdaleny w Łęcznej. (1919-1958). Po utworzeniu w 1919 roku dekanatu łęczyńskiego pełnił funkcję dziekana. W czasie II wojny światowej był kapelanem Narodowych Sił Zbrojnych na Lubelszczyźnie. W 1947 roku otrzymał tytuł kanonika generalnego Kapituły Kolegiaty Zamojskiej a w 1952 roku tytuł prałata Jego Świątobliwości. Będąc proboszczem w Pawłowie został ukarany grzywną w wysokości 100 rubli, ponieważ „zmusił Józefa Wyszyńskiego, pracującego w cukrowni w Rejowcu, do tego, że publiczną miał mowę 12 grudnia 1905 roku do zebranych, a ksiądz W. K. zatrzymał swych parafian po nabożeństwie niedzielnym, aby mowy tej wysłuchali”[6].

Ks. Feliks Leszczyński (1845-1909), proboszcz w Pawłowie, w Puchaczowie i w Krasieninie. Oskarżony o udział w procesji w Bożego Ciała w Pawłowie, na którą „ściągnął ok. 40 panien, kazał im się ubrać jak przystoi katoliczkom, w białe suknie z błękitnymi szarfami, panny te szły blisko celebransa”. Na skutek interwencji rządu został usunięty  z Pawłowa[7].

Ks. Edward Łyczewski (1868-1921). W latach 1890-1897 wikariuszem był w Pawłowie. Gubernator lubelski wydał mu następująca opinię: „ksiądz E. Łyczewski jest przesiąknięty nietolerancją w stosunku do prawosławia i narodowości rosyjskiej. W czasie ogólnego spisu ludności namawiał kogo mógł, aby prawosławni zapisywali się jako katolicy”. W 1909 roku w czasie Świąt Wielkanocnych odprawiał w Hadynowie (pow. łosicki) uroczyste nabożeństwo o pozostanie guberni chełmskiej w granicach Królestwa Polskiego[8].

Ks. Józef Mastalerz (ur.1884). W latach w 1906-1908 był wikariuszem w Pawłowie. W 1908 roku udzielił ślubu prawosławnej Teofili Szop[9]. W latach 1912-1918 był proboszczem w Łaszczowie a następnie w latach 1919–1920 w Gródku. W 1947 roku będąc proboszczem w Woli Baranowskiej został aresztowany i oskarżony o współpracę z niepodległościowym podziemiem w pow. tarnobrzeskim, został przez sąd uniewinniony z powodu braku dowodów winy. Pochowany na cmentarzu w Komarowie.

Ks. Piotr Panecki (1884-1972). W 1909 roku przyjął święcenia kapłańskie. W latach 1909-1912 był wikariuszem w Pawłowie. 7 września 1912 roku został usunięty z urzędu wikariatu z powodu nie odprawienia nabożeństwa galowego z okazji imienin cesarza[10]. Został przeniesiony do Janowa Lubelskiego. Od 1920 był proboszczem w Dzwoli.

Ks. Koronat Piotrowski (1875-1959)[11], był wikariuszem w Pawłowie. W 1903 roku zwrócono mu uwagę, że w czasie sprawowanych przez niego posług religijnych wśród katolików „wciskali się” również prawosławni. Za udzielanie prawosławnym sakramentów św. otrzymał rządową naganę[12].

Ks. Ludwik Romanowski (1875-1932). W 1899 roku był wikariuszem w Pawłowie, a następnie w latach 1908-1910 wikariuszem w Wohyniu oraz w latach 1910-1919 proboszczem we Włodawie. 17 kwietnia 1911 roku ochrzcił dziecko, które powinno być ochrzczone w cerkwi prawosławnej[13].

Ks. Tomasz Tarczyński (1854-1910). Jako diakon przebywał w Pawłowie. W dniu 8 kwietnia 1886 roku gubernator lubelski zwrócił się z prośbą do biskupa by ten usunął T. Tarczyńskiego gdyż ten „źle wpływa na tamtejszych byłych unitów”[14].

Ks. Józef Szyszko (1870-1919). Był wikariuszem w Pawłowie oraz proboszczem parafii Matki Bożej Częstochowskiej w Radoryżu Kościelnym. 7 maja 1902 roku otrzymał karę w wys. 25 rubli „za szkodliwą działalność w stosunku do prawosławia” udzielenie ślubu Bolesławowi Śliwińskiemu, prawosławnemu z katoliczką Stanisławą Posłuszną[15].

Ks. Antoni Wójcikowski, proboszcz parafii w Pawłowie, przyłączył do Kościoła kat. Niepełnoletnią „prawosławną” Teofilę Szop, której następnie w 1908 roku udzielił ślubu w kościele w Pawłowie[16].

Ks. Bronisław Zakrzewski, wikariusz z Chełma ochrzcił syna Teofili Szop[17].

Ks. Jan Zubrzycki (1858-1924), wikariusz w Pawłowie. W 1884 roku ochrzcił kilkoro dzieci z rodzin prawosławnych, za co nałożono na niego karę w wys. 100 rubli[18].

---

[1] P. Kubicki, biskup (opr.), Bojownicy kapłani za sprawę kościoła i ojczyzny w latach 1861-1915, Materiały z urzędowych świadectw władz rosyjskich, archiwów konsystorskich, zakonnych i prywatnych. Część pierwsza – dawne Królestwo Polskie, T. II, Sandomierz 1933, s. 28-29.

[2] Tamże, s. 47-48

[3] Tamże, s. 71.

[4] Tamże, s. 83.

[5] P. Kubicki, biskup (opr.), Bojownicy kapłani za sprawę kościoła i ojczyzny w latach 1861-1915, Materiały z urzędowych świadectw władz rosyjskich, archiwów konsystorskich, zakonnych i prywatnych. Część pierwsza – dawne Królestwo Polskie, T. II, Sandomierz 1933, s. 114-115.

[6] Tamże, s. 398.

[7] Tamże, s. 130.

[8] Tamże, s. 137.

[9] Tamże, s. 148.

[10] Tamże, s. 476.

[11] Ks. Koronat Piotrowski (1875-1959) był wybitnym kapłanem i pedagogiem. Jego działalność naukowa, oświatowa i społeczna przyczyniła się wieloaspektowo do rozwoju szkolnictwa polskiego, zwłaszcza w zakresie nauczania religii. Wykształcił wiele pokoleń nauczycieli religii, zarówno duchownych jak i świeckich. Zorganizował struktury katechetyczne we wskrzeszonej diecezji podlaskiej. Opracował programy do nauki religii o charakterze ogólnopolskim i diecezjalnym. Wprowadził do wykładów z katechetyki nowoczesną dydaktykę, dostosowaną do możliwości rozwojowych uczniów. Był niekwestionowanym autorytetem we wprowadzaniu założeń oświatowych w odradzającej się Rzeczypospolitej. Źródło: A. Kiciński, Życie i początkowa działalność katechetyczna ks. Koronata Piotrowskiego (1875-1959) Roczniki Teologiczne 2015.

[12] P. Kubicki, biskup (opr.), Bojownicy kapłani za sprawę kościoła i ojczyzny w latach 1861-1915, Materiały z urzędowych świadectw władz rosyjskich, archiwów konsystorskich, zakonnych i prywatnych. Część pierwsza – dawne Królestwo Polskie, T. II, Sandomierz 1933, s. 181.

[13] P. Kubicki, biskup (opr.), Bojownicy kapłani za sprawę kościoła i ojczyzny w latach 1861-1915, Materiały z urzędowych świadectw władz rosyjskich, archiwów konsystorskich, zakonnych i prywatnych. Część pierwsza – dawne Królestwo Polskie, T. II, Sandomierz 1933, s. 200.

[14] Tamże, s. 269.

[15] Tamże, s. 266

[16] Tamże, s. 148

[17] Tamże, s. 148.

[18] Tamże, s. 301.